توزیع و منشأ هیدروکربن های آروماتیک و آلکان های نرمال در رسوبات سطحی تالاب و بخش ساحلی انزلی-دریای خزر

رسوبات سطحی بازتاب کننده شرایط کنونی آلودگی می باشند. مطالعه آلاینده های نفتی در رسوبات به منظور حفاظت و مدیریت اکوسیستم های آبی ضروی است. از این رو مطالعه کنونی با هدف اندازه گیری و مقایسه غلظت و منشأ آلکان های نرمال و هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (pahs) در رسوبات بخش های مختلف تالاب انزلی و بخش ساحلی خزر در محدوده ی شهرستان انزلی صورت گرفت. بدین منظور 30 نمونه رسوب سطحی به طور تصادفی جمع آوری و بوسیله دستگاه کروماتوگرافی مجهز به طیف سنج جرمی (gc-ms) آنالیز شد. غلظت مجموع آلکان های نرمال و pahs 23? بترتیب در دامنه ی 68/6615-84/315 میکروگرم بر گرم وزن خشک و 61/9008-13/212 نانوگرم بر گرم وزن خشک رسوب تعیین گردید. میزان غلظت آلکان های نرمال و pahs هر دو برای ایستگاه های واقع در بخش ساحلی خزر بیشتر از نواحی مختلف تالاب انزلی محاسبه شدند. الگوی توزیعی آلکان های نرمال و pahs به همراه نسبت های تشخیصی مختلف بکار رفته برای آن ها، منشأ غالب پتروژنیک را برای هر دو آلاینده تایید کردند. دلایل قابل ذکر در این زمینه می تواند ریزش های نفتی ناشی از تخلیه، بار گیری، سوختگیری و تردد کشتی های تجاری و تانکر های سوختی در بندر انزلی و بخش ساحلی خزر، فعالیت های استخراج و پالایش نفت خام در کشور های حاشیه دریای خزر بویژه آذربایجان و تخلیه مستقیم و غیر مستقیم فاضلاب های تصفیه نشده و نیمه تصفیه شده شهری و صنعتی ناشی از شهر های حاشیه ای باشد. حضور برجسته آلکان های نرمال ناشی از گیاهان عالی خشکی (27c، 29c و 31c) همچنین سهم بیوژنیک را در مقادیر کمتر برای آلکان های نرمال در منطقه مطالعاتی تایید کرد، که ناشی از مواد خشکی حمل شده بوسیله رودخانه های ورودی به تالاب می باشد. در ضمن الگوی توزیعی آلکان های نرمال با غلبه کربن زوج در اغلب ایستگاه های تالابی به همراه ucm و بر اساس نسبت های lmw/hmw، u/r، 17n-c/pr، 18n-c/ phyو pr/phy در کل منطقه مطالعاتی نشان دهنده فرایند های هوازدگی و تجزیه باکتریایی قوی مرتبط با ریزش های قدیمی مواد نفتی می باشد. در مقایسه با راهبرد های کیفی رسوب (sqgs)، ترکیبات نفتالن، آسنفتیلن، آسنفتن، فلورن و دی بنزو(ah)آنتراسن با بیشترین احتمال منجر به بروز آثار سمی مضر برای موجودات آبزی می گردند. در مقابل ترکیبات فلورانتن، پایرن، کرایزن، آنتراسن، بنزو(a)آنتراسن و بنزو(a)پایرن به ندرت می توانند منجر به بروز آثار سمی حاد شوند.